Życie z alkoholikiem może okazać się niezmiernie wymagającym wyzwaniem. Wiele osób zastanawia się, jak w rzeczywistości wygląda taka codzienność – czy alkoholik spożywa alkohol codziennie? W jaki sposób alkoholik podchodzi do swojego problemu? W jaki sposób należy rozmawiać z alkoholikiem, aby nie prowokować nieprzyjemnych sytuacji, ale nie pozostawać też pod jego kontrolą? Jest to niezwykle złożony temat z powodu wielu zależności i różnorodności choroby alkoholowej. W dzisiejszym artykule postaramy się wyjaśnić kilka kwestii.

Kim jest alkoholik? Czy alkoholik pije codziennie? 

Istnieje wiele stereotypów związanych z postrzeganiem alkoholików przez społeczeństwo. Wiele osób, które nie ma alkoholików w swoim najbliższym otoczeniu, najczęściej kojarzy te osoby z ludźmi zaniedbanymi, pijącymi codziennie w fotelu lub pod sklepem. Nic bardziej mylnego, gdyż alkoholizm ma różne oblicza.

Alkoholik to ktoś, kto jest uzależniony od alkoholu – mówiąc najogólniej. W praktyce zjawisko to można uznać za całe spektrum zachowań, bo o ile nałóg alkoholowy w istocie sprowadza się do kompulsywnego spożywania napojów procentowych, tak dla każdego alkoholika wygląda to w dużym stopniu inaczej. Nakłada się na to wiele składowych: alkoholikiem może zostać każdy, sam alkoholizm zaś jest chorobą postępową o różnym stopniu nasileniu objawów. Niezmienną kwestią jest natomiast fakt, że alkoholik wraz z postępem choroby alkoholowej stopniowo traci kontrolę nad spożywaniem przez siebie alkoholu. Im bardziej zaawansowane stadium uzależnienia, tym trudniej alkoholikowi powiedzieć sobie „stop”. Nawet okresach trzeźwości.

Od razu rozwiejmy wątpliwości: nie, alkoholik nie pije alkoholu codziennie. W każdym razie, nie zawsze i nie w każdym przypadku. Wiele zależy od charakteru nałogu, czasu jego trwania i wielu innych czynników, rzadko jednak ma się do czynienia z alkoholikiem, który w istocie spożywałby alkohol codziennie. Często można natomiast spotkać się z osobą, u której model picia polega na popadaniu w ciągi alkoholowe – wówczas rzeczywiście, alkohol w czasie trwania takiego ciągu spożywany jest codziennie, jednakże ciągi te przecinane są okresami trzeźwości. Alkoholik może nawet przez lata pozostawać w abstynencji nim nastąpi nawrót choroby. Wszystko to wynika z dużej złożoności choroby, jaką jest alkoholizm.

Alkoholizm – fazy, objawy

Alkoholizm jest bardzo złożonym i trudnym w leczeniu uzależnieniem od alkoholu. Punktem wspólnym dla wszelkich jego odmian i etapów trwania jest oczywiście kompulsywne spożywanie alkoholu, co nie jest jednak jednoznaczne z codziennym jego piciem. Uzależnienie od alkoholu jest zaliczanie do zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, ponadto wykazuje tendencje do postępowania w czasie.

Różne objawy alkoholizmu są zależne od wielu czynników, w tym od stopnia zaawansowania nałogu, jednakże przez wiele lat mogą pozostawać utajone i niezauważane. Wynika to z tego, że w początkowych fazach uzależnienia trudno tak naprawdę posądzać daną osobę o problem z alkoholem, zwłaszcza w obliczu społecznego przyzwolenia na częste spożywanie alkoholu – zwłaszcza z powodu wielu okazji. W dodatku alkoholik, który już w jakiś sposób zauważył swój problem, może próbować ukryć przed najbliższymi swój problem i pić potajemnie, w samotności. Łatwo więc przegapić pewne sygnały.

Na drodze rozwoju choroby alkoholowej wyróżniamy następujące etapy:

• Faza prealkoholowa, inaczej: wstępna. Tak jak już wspomnieliśmy, objawy fazy wczesnej alkoholizmu są trudne do zauważenia. Okres wstępny uzależnienia charakteryzuje się zaledwie zafascynowaniem alkoholem, które spowodowane jest jego relaksacyjnym wpływem. Nie oznacza to jednak codziennego sięgania po alkohol przez taką osobę, jednakże coraz częstsze sięganie po alkohol może na tym etapie prowadzić do stopniowego zwiększania tolerancji organizmu na substancje alkoholowe.
• Faza ostrzegawcza, inaczej: zwiastunowa. Jest to okres, w którym osoba uzależniona zaczyna usprawiedliwiać fakt picia, a nawet wynajduje sobie kolejne powody, dla których musi sięgnąć po alkohol. 
• Faza krytyczna, inaczej: ostra. W tej fazie dochodzi już do regularnego spożywania alkoholu, co dla większości osób nie powinno pozostawiać wątpliwości. Alkoholik nie potrzebuje już nawet powodów – po prostu pije, często w samotności, nawet wbrew samemu sobie. Wynika to z uszkodzenia na tym etapie układu nagrody w naszym mózgu, co każe zasięgać kolejnych dawek alkoholu.
• Faza przeklewła, inaczej: chroniczna. Faza przewlekła alkoholizmu to w pełni rozwinięta choroba alkoholowa, gdzie dochodzić może do popadania w kilkunastodniowe ciągi alkoholowe, przerywane okresami trzeźwości. Jest to bardzo poważna i niebezpieczna faza, z której ciężko wyjść i niesie za sobą bardzo poważne konsekwencje.

Mechanizm iluzji i zaprzeczeń

Osoby uzależnione od alkoholu w sposób podświadomy usiłują racjonalizować sobie picie alkoholu. Tkwią w mechanizmach sprowadzających się do zaprzeczeń, często przekonane, że wcale nie mają problemu z alkoholem – po prostu piją na odstresowanie, po prostu to lubią, po prostu jest okazja, w dodatku nieraz zastanawiają się „ak udowodnić, że nie jestem alkoholikiem”, gdy tylko ktoś wypomni im problem, którego nie dostrzegają.

Przykładem działania takiego mechanizmu jest przede wszystkim zaprzeczanie – da się to zauważyć zwłaszcza wówczas, gdy wypomni się alkoholikowi spożycie napoju procentowego, a ten zaprzeczy, że cokolwiek pił. Mechanizm ten jest dość złożony, a osoba uzależniona jest często zupełnie nieświadoma przejawiania zachowań typowych dla mechanizmu iluzji i zaprzeczeń.

Wśród zachowań i sposobów myślenia typowych dla tego mechanizmu można wymienić: zaprzeczanie, racjonalizowanie, obwinianie, odwracanie uwagi, ale też fantazjowanie czy marzeniowe planowanie. Pozostawanie w tych mechanizmach praktycznie uniemożliwia leczenie, gdyż osoba uzależniona zawsze znajdzie sposób, aby zaprzeczyć, że ma problem, zracjonalizować swoje picie i w konsekwencji odmówić przyjęcia pomocy.

Pozostawienie za sobą mechanizmów zaprzeczania i iluzji wiąże się z uczęszczaniem na terapię alkoholową – niekiedy dopiero z perspektywy człowiek jest w stanie spostrzec, że tkwił w takich schematach.

Jak rozmawiać z alkoholikiem?

Do rozmowy z osobą uzależnioną od alkoholu należy podchodzić strategicznie. Zwłaszcza, gdy przychodzi pora poruszenia trudnych i niewygodnych tematów – jest to zadanie niełatwe i wymagające. Taka rozmowa wymaga spokojnego podejścia, w którym nie damy ponieść się emocjom. Należy pamiętać, że żadne kłótnie, groźby, zakazy, nakazy, krzyki, a nawet prośby nie przyniosą pozytywnego skutku. Jeżeli chce się pomóc osobie uzależnionej, należy mieć świadomość, że rozmowy te mogą być monotonne, mogą przypominać monolog i mogą nie zakończyć się na jednej, jeżeli chcemy uzyskać cel, jakim jest pomoc. Ważne, aby:

• nie obwiniać,
• mówić spokojnie,
• nie dać wejść sobie na głowę – nie możemy wpędzić się w poczucie winy i dać się zastraszyć,
• zaproponować realne wsparcie – warto wcześniej przygotować nawet listę specjalistów bądź placówek, w którym alkoholik może uzyskać specjalistyczną pomoc.

Tylko takie spokojnie podejście i szczere wsparcie mogą przynieść realne skutki.